بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم
قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی:« يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِير».
برگزاری همایش بزرگداشت عالم ربّانی و عارف الهی مرحوم آیت الله العظمی سیّد ابوالقاسم حسینی دهکردی اصفهانی«قدّس‌سرّه‌الشّریف» در یکصد و هفتاد و پنجمین سالروز ولادت این عالم جلیل‌القدر، اقدامی شایسته و درخور تحسین است.
بی‌شک، برپایی اینگونه همایش‌ها، سه هدف اصلی و بنیانی را دنبال می‌کند:
نخست: گرامیداشت و تکریم نام و یاد عالمان بزرگی که عمر خویش را یکسره در مجاهدت بی‌وقفه علمی و عملی، سپری کرده و با درآمیختن علم و عمل و نیز تربیت و هدایت نفوس، راه صلاح و سداد را پیموده‌اند و از این‌رو بزرگداشت آنان علاوه بر اینکه مایه نزول رحمت رحمانی حق‌تعالی است که «عِند ذِکرِ الصّالحینُ تَنزِلُ الرّحمة»، از مصادیق روشن تعظیم شعائر الهی به شمار می‌آید: «وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوب».
ثانیاً: حفظ و صیانت از تاریخ شکوه‌مند حوزه‌های علمیّۀ تشیّع و علمای بزرگی که سهمی برجسته در تعمیق موقعیت علمی و معنوی حوزه‌های علمیّه داشته‌اند و مایۀ استمرار حیات و نشاط این حوزه‌ها بوده‌اند.
و سوم: درس‌آموزی از زندگی پر ثمر و سیرۀ روشن و تلاش علمی و تجارب معنوی این عالمان با فضیلت و اقتداءِ به آنان، که برای همۀ ما حوزویان، خصوصاً نسل جوان طلّاب و روحانیان، سازنده و گرمابخش و روشنگر و عامل پیشرفت و تعالی است.
اینک و در این محفل گرامی، سخن از عالم پارسا و عالیقدری است که از افتخارات حوزۀ علمیّۀ اصفهان و منشأ آثار و برکات برجسته‌ای در این حوزۀ مبارکه بوده‌اند.
کارنامۀ مجاهدت علمی و تحصیلی مرحوم آیت‌الله العظمی سیّد ابوالقاسم دهکردی«اعلی‌الله‌مقامه» حقّاً تحسین‌برانگیز است. ایشان پس از آنکه سالیان متمادی در حوزۀ علمیّۀ اصفهان از دروس عالیه منقول و معقول اعلام و اعاظم این حوزه، نظیر مرحوم آیت‌الله العظمی حاج شیخ محمد باقر نجفی، زعیم وقت حوزۀ علمیّۀ اصفهان و مرحوم آیت‌الله العظمی میرزا ابوالمعالی کلباسی و حکیم متألّه مرحوم آخوند ملا اسماعیل دربکوشکی و دیگر اساتید«رضوان‌الله‌تعالی‌علیهم» بهره‌های فراوان، اخذ کرده‌اند، در حالی که مجتهد مسلّم بوده‌اند امّا در مسیر علم‌اندوزی و تقویت بنیۀ علمی، از پای ننشسته و عازم سامرا گشته و محضر فقیه اعظم، حضرت میرزای بزرگ شیرازی و همچنین عارف صمدانی، آخوند ملا فتحعلی سلطان‌آبادی و محدّث جلیل جناب حاجی نوری، صاحب مستدرک الوسائل«قدس‌الله‌تعالی‌اسرارهم» درک نموده و سپس به مدّت قریب هفت سال در نجف اشرف به درس علّامه محقّق حضرت میرزا حبیب‌الله رشتی و استاد الفقهاءِ و الاصولیین حضرت آخوند خراسانی«اعلی‌الله‌مقامهما» حاضر گشته و استفاده کامل برده است.
در کنار این تلاش‌های گستردۀ دانش‌اندوزانه، سعی و کوشش معنوی این عالم عامل نیز درس‌آموز است. به عنوان نمونه، ایشان، در توصیف ایّام اقامت در نجف اشرف، از شدّت انس و الفت با مسجد مقدّس سهله و دریافت فیوضات کثیره در آن مقام ، و نیز شهود حالات معنوی در کربلای معلّی و حرم مطهّر حضرت ابوالفضل‌العباس«علیه‌السّلام»، سخن گفته‌اند، آری «الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآب».
پس از مراجعت از عتبات عالیات، کارنامۀ تدریس و استادی این فقیه بزرگ در حوزۀ علمیّۀ اصفهان نیز کارنامه‌ای پربار است.
جمع پرشماری از فضلا و علمایی که در دوره‌های بعد، خود نقش و جایگاه برجسته‌ای در این حوزۀ مبارکه داشته‌اند، نظیر حضرات آیات حاج‌آقا رحیم ارباب، سیّد محمدرضا خراسانی، سیّد عبدالحسین طیّب، سیّد محمدتقی موسوی صاحب مکیال، شیخ محمدرضا جرقویه‌ای، میر سیّد حسن روضاتی چهارسوقی، ملاحسینعلی صدیقین، شیخ عباسعلی ادیب و بانو مجتهده امین، و بسیاری دیگر«رضوا‌الله‌علیهم‌اجمعین» از محضرِ دروسِ فقه و اصول و تفسیر و حدیث و رجال و درایه این عالم ربّانی، مستفید و مستفیض گشته‌اند و بنا به نقل برخی از این تلامیذ، مجلس درس فقیه دهکردی چون محفل مسیح و حوّاریون بود که سرشار از تعلیمات اخلاقی و روحانی نیز بوده است و بیانات عرفانی این عالم عارف، دل‌ها را به جوش و ناله‌ها را به خروش می‌آورده و چنانکه خود ایشان فرموده‌اند به برکت امام عصر«ارواحناله‌الفداء» جمع کثیری از شاگردانشان به درجۀ علم و تقوا و اجتهاد رسیده و در سایر بلاد، مشغول ترویج شریعت مقدّسه و تدریس گشته‌اند، چنانکه مجالس وعظ و اخلاق عمومی ایشان خصوصاً در ماه مبارک رمضان، شاهد حضور گسترده و استفادۀ عوام و خواص بوده است.
مراتب معنوی و عرفانی این عالم بزرگ چنان برجسته و شاخص بوده که حکیم عارف نامداری چون مرحوم حضرت آخوند کاشی«قدّس‌سرّه‌الشّریف» به مقام قدس و تقوای مرحوم آیت‌الله دهکردی عقیده‌مند بوده و از این روی ایشان را وصی خود قرار داده است. چنانکه اعاظمی نظیر اساتید عظیم‌الشّأن ما یعنی حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی و حضرت امام خمینی«رضوان‌الله‌علیهما» از محضر این فقیه عارف، اخذ اجازۀ روایی نموده‌اند که نشان از توجّه ویژۀ آنان به فقیه دهکردی بوده است.
غیر از این مجاهدت‌های بزرگ در عرصۀ تربیت شاگردان و تهذیب نفوس، تصنیفات و تألیفات ارزشمند آیت‌الله العظمی دهکردی«طاب‌ثراه» از فقه و اصول و تفسیر و حدیث گرفته تا اعتقادات و اخلاق و عرفان و ادعیه و ختومات، آثار علمی سودمندی است که متأسّفانه جز چند مورد آن، بقیه تاکنون انتشار نیافته است و شایسته و مناسب است که این آثار، با تحقیق و پژوهش لازم و بایسته، منتشر گردد و به مجموعۀ تراث علمی مطبوع تشیّع، اضافه گردد.
در کنار این خدمات علمی و معنوی، مرحوم آیت‌الله العظمی دهکردی در صحنۀ اجتماع و سیاست و مبارزه با ظلم و ستم ظالمان و سلطۀ بیگانگان نیز حضور و مشارکت داشته و از جمله در کنار بزرگانی نظیر حضرات آیات آقا نجفی مسجدشاهی و برادرشان حاج‌آقا نورالله نجفی اصفهانی«قدس‌سرهما» سند اعلامیۀ پرهیز از خرید کالاهای خارجی را با هدف جلوگیری از تسلّط بیگانگان بر اقتصاد مملکت و حمایت از تولیدات داخلی امضا نموده‌اند، چنانکه ایشان که خود از اعضای هیأت علمیّۀ اصفهان بوده‌اند، در جریان مهاجرت علمای اعلام به شهر مقدّس قم در اعتراض به اقدامات نظام سلطنتی در دورۀ پهلوی اول، نیز حضور و مشارکت داشته‌اند.
اینها و بسی فضایل و مناقب دیگر، تاریخ حیات پر برگ و بار آیت‌الله العظمی دهکردی«قدّس‌سرّه» است که برای همۀ ما خصوصاً طلّاب و روحانیون جوان، درس‌آموز و عبرت‌انگیز است و به مثابۀ چراغ روشنی است که راه را از بیراهه نشان می‌دهد.
اگر این درس‌های آموزنده و حیات‌بخش، به خوبی مورد توجّه و التزام و عمل قرار گیرد، آینده حوزه‌های علمیّه تضمین خواهد شد. امید آنکه به لطف پروردگار مهربان و عنایات حضرت بقیةالله‌الأعظم«ارواحنافداه» چنین باشد. ان‌شاءالله‌تعالی.
از همۀ متصدّیان محترم برگزاری این همایش و از شما میهمانان و شرکت‌کنندگان گرامی تشکر و قدردانی نموده و به روح مطهّر مرحوم آیت‌الله العظمی دهکردی درود می‌فرستیم و از خداوند سبحان علوّ درجات این فقیه عارف و نیز توفیق در تأسّی و اقتداءِ به ایشان را مسألت می‌کنیم.
والسّلام علیه و علیکم و رحمةالله و برکاته.
حسين المظاهرى
5 / جمادی‌الاولی / ١٤٤7
5 / آبان / ١٤٠٤