اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن الرحیم. رب اشرح لی صدری و یسرلی امری واحلل عقدﺓ من لسانی یفقهوا قولی.

فرموده‌اند که موالات در غسل استحاضه و آدمی که جنب است اما مبطون است، مسلوس است فرموده‌اند موالات در غسل شرط است.

سابقاً بحثش را کردیم این‌که موالات در غسل شرط نیست نه در سه جزء، نه در جزئی از اجزای سه‌گانه و حتی بحث رسید به این جا که اگر دست چپش را یک مقداری را غسل نداده و غسل کرد بعد از دو سه روز متوجه شد که مثلاً یک قیری پشت دستش است یک مانعی در انگشتش است غسل نداده فرمودند همان جا را غسل بدهد کفایت می‌کند و موالات در غسل شرط نیست لذا فرمودند سر و گردن را غسل بدهد مثلاً یک ساعت دو ساعت دیگر طرف راست طرف چپ را غسل بدهد گفتند طوری نیست روایت هم بر طبق آن داشتیم لذا موالات در باب وضو شرط است اما در باب غسل شرط نیست،

اما مسئله این‌جا می‌فرمایند که در استحاضه که می‌خواهد غسل بکند و در مسلوس و مبطون آن کسی که سلس البول دارد آن کسی که نمیتواند خودش را نگه بدارد و غایط از آن مرتب بیرون می‌آید می‌فرمایند این سه نفر اگر بخواهند غسل کنند موالات شرط است لذا غسل استحاضه‌اش را باید فوراً انجام بدهد آن مسلوس و مبطون هم باید فوراً غسلش را انجام بدهد بعد می‌فرمایند که خوفاً من الحدث برای این‌که آن زنی دارد که غسل می‌کند برای این‌که خون از او پیدا نشود و بتواند با آن غسل نماز بخواند یا بتواند غسلش را تمام بکند این موالات شرط است در مسلوس و مبطون هم این‌که یک دفعه در وسط غسل این حدثی از او سر نزند یعنی بولی از او بیرون نیاید و همچنین برای این‌که با آن غسل بتواند نماز بخواند و حدثی از او بیرون نیاید بنابراین موالات شرط است. این را نمیدانیم معنایش چیست؟ اولاً اگر این حرف درست باشد این شرط غسل نیست بلکه برای این‌که بتواند با این غسل نماز بخواند واجب است زود غسلش را انجام بدهد، نه شرط غسل باشد و مرحوم سید می‌فرمایند که شرط غسل است حالا اگر همین کسی که خون استحاضه از او بیرون می‌آید این غسل کرد اما موالات را مراعات نکرد مثل مثلاً نیم ساعت بعد دست راست و دست چپ را شست یا نیم ساعت بعد نمازش را خواند باید با وضو نماز بخواند نمازش را خواند حالا این غسل باطل است؟ خب مسلم نمی‌تواند مرحوم سید بگوید این غسل باطل است مثل آن جا که موالات در باب وضو شرط است اگر این موالات را نیاورد خب وضویش باطل است دیگر مثل این‌که صورت را شست طرف دست راست طرف دست چپ را هی صحبت کرد با یک کسی تا صورت خشک شد خب می‌گویند وضو باطل است چرا؟ یشترط فی الوضوء الموالات لذا این‌که می‌فرمایند شرط برای غسل موالات است نه، اگر درست باشد حرفشان مربوط به این می‌شود که کسی که غسل می‌کند این واجب است غسلش را فوراً به جا بیاورد برای این‌که بتواند با آن غسل نماز بخواند یک وجوبی می‌شود مستقلا برای خودش ربطی به غسل و موالات غسل ندارد اما ایشان می‌فرمایند یشترط در غسل موالات در حقیقت این جور می‌شود لا یشترط فی الغسل الموالات الا سه جا مرحوم سید آن‌چه دارند این جوری است و این الا نیست برای این‌که لا یشترط فی الغسل الموالات و گاهی مثلاً باید غسل را فوراً به جا بیاورد همه‌اش را نه فقط سر و گردن و امثال این‌ها، همه‌اش را به جا بیاورد به قول ایشان خوفاً للحدث، این یک ایراد است که نمی‌دانیم مرحوم سید چه می‌خواهند بگویند؟

ایراد مهمتر این است خب این غسل استحاضه‌ای که می‌کند این این حتماً باید وضو بگیرد نماز بخواند دیگر، بدون وضو که نمی‌شود حالا این در وسط غسل استحاضه از او حدث سر زد خب تا آن جا که به جا آورده غسلش درست است سر و گردن را غسل داده حالا خون بیرون آمد خب سر وگردن را غسل داده طوری نیست بعد هم طرف راست طرف چپ را غسل می‌دهد غسلش درست می‌شود و بعد هم وضو می‌گیرد نماز می‌خواند این خوفا من الحدث یعنی چه؟ خب حدث هم یقیناً سر بزند می‌داند هم حدث سر می‌زند مثل آن جاست که غسلش را کرد نرفت نماز بخواند صبر کرد و یک ساعت بعد خب وضو می‌گیرد نماز می‌خواند غسلش راهم کرده بعد هم می‌آییم صحبت می‌کنیم این‌که باید حدث در وسط غسل پیدا نشود خب یک مسئله مستقلی برای خودش است خود مرحوم سید هم فتوی می‌دهد که مثلاً معمولاً حالا استحاضه هم نه یک آدم معمولی دارد غسل می‌کند بول بیرون آمد سلس البول هم نیست سر و گردن را غسل داده حالا بول کرد حالا غسلش باطل است یا نه؟ گفته‌اند تا این‌جا که آمده درست است اما چون حدث از او سر زده طرف راست طرف چپ را غسل بدهد غسلش درست است با این غسل نمی‌شود نماز بخوانی چرا؟ مثل آن جا که بعد از غسل قبل از صلاه محدث بشود برود بول بکند جزء جزء یعنی سر و گردن و طرف راست و طرف چپ این‌ها همه برای خودش مستقل است و مثلاً سر وگردن و طرف راست را غسل داد، جنب، آدم سالم، وقتی غسل داد این بولش گرفت بول کرد خب می‌گویند تا این جا که آمده غسلش درست است طرف چپ را بشوی غسلت درست است اما با این غسل می‌توانی نماز بخوانی یانه؟ نه چرا؟ برای این‌که در سر و گردن و طرف دست راست حدث پیدا شده مثل آن جا که بعد از غسل حدث پیدا بشود بول بکند آن حدث اصغر غسل را باطل می‌کند باید وضو بگیرد نماز بخواند خب ما نحن فیه هم همین است. مثل این‌که این دارد غسل می‌کند از او خون بیاید آن سلس البول از او بول بیرون بیاید آن مبطون از او غایط بیرون بیاید در وسط غسل، خب سر و گردن را غسل داده مابقی را هم غسل می‌دهد با این غسل می‌شود نماز بخواند یا نه؟ خب نه، باید برود وضو بگیرد نماز بخواند و این خوفاً من الحدث حدث هم بیرون بیاید اشکال ندارد، حالا در باب استحاضه یک مسائل دیگرهست حالا بعد می‌آییم مسائلش را حرف می‌زنیم اما حالا آن‌که مسلم است راجع به مسلوس و مبطون راجع به استحاضه‌اش هم همین است، راجع به مسلوس و مبطون این سر و گردن را غسل داد حالا از او بول بیرون آمد خب آیا این غسلش باطل است؟ این سر و گردن که غسل داده باطل است یا نه؟ خب می‌گوییم نه حتی مسلوس و مبطون هم نباشد به اختیار هم بول بکند آن سر و گردن را غسل داده باطل نیست دیگر چه رسد مسلوس و مبطون باشد، عمداً در وسط غسل رفت بول کرد و مخصوصاً این‌که این روایاتی که داشتیم که حضرت می‌فرمودند که صبح سر وگردن را بشوید عصر موقع نمازش طرف راست و طرف چپ، خب معمولاً این آقا یا این خانم محدث می‌شود به حدث اصغر اما همین را فرمودند طوری نیست بحث ما الان بحث مرحوم سید خوفاً من الحدث که می‌گوید حدث اصغر است نه حدث اکبر، حدث اکبر که بحث ما نیست لذا غیر مستحاضه غیر مسلوس و مبطون این‌ها، یک کسی دارد غسل می‌کند حالا سر وگردن را که غسل داد رفت بول کرد یا همان جا بول کرد غسلش باطل است یانه؟ خب مرحوم سید می‌گویند نه و دلیلشان هم همین که آقا چون که امام علیه السلام فرموده غسل را صبح بکن سر و گردن را، بعد عصر خب این معمولاً حدث از او سر می‌زند نگفتند غسلش باطل است نگفتند دودفعه سر وگردن را غسل بدهد همین سر و گردن را که غسل داد بعد محدث شد خب راجع به سر و گردن مثل آن جاست که غسل کرده باشد و محدث شده باشد غسل باطل نیست با این غسل دیگر نمی‌شود نماز خواند، نه غسل باطل باشد، سر و گردن را غسل بدهد و بول کند غسل باطل نیست با این غسل دیگر نمی‌شود نماز خواند، سر و گردن را طرف راست و طرف چپ را غسل داد بعد بول کرد غسلش باطل است؟ نه، غسلش درست است این باید برای نمازش وضو بگیرد لذا این فرمایش مرحوم سید از این جهت هم نمی‌دانیم چیست که موالات شرط است خوفا للحدث؟ به مرحوم سید می‌گوییم خوفاً للحدث که نه، یقینا للحدث هم این غسلش باطل نیست می‌داند غسل می‌کند وقتی غسل کرد می‌داند بول از او بیرون می‌آید خب اگر در مسلوس و مبطون گفتید وضو نمی‌خواهد که هیچ، اگر هم گفتید وضو می‌خواهد می‌رود  وضویش را می‌گیرد و غسلش هم درست است. روی فرض مرحوم سید با این غسل که نمی‌شود نماز خواند، این خوفاً للحدث موالات شرط است، می‌گوییم موالات شرط نیست اگر کسی می‌خواهد با غسلش نماز بخواند باید محدث به حدث اصغرنشود چه وسط چه آخر این که مسئله گفتن ندارد این حرفی که ایشان درست می‌کند بدتر می‌شود که مرحوم سید بخواهد بگوید هرکه بخواهد با غسلش نماز بخواند فوراً باید غسل را به جا بیاورد وفوراً نماز بخواند تا وسطش محدث نشود خب این‌که مسئله گفتن نیست خب معلوم است دو دو تا چهارتاست، آن‌که مرحوم سید دارند راجع به مستحاضه و مسلوس و مبطون این سه تا می‌گوید این موالات شرط است در غسلشان، چرا؟ خوفاً للحدث احتمال می‌دهد که حدث در وسط بیرون بیاید یا بعد بیرون بیاید نتواند نماز بخواند.

در استحاضه هم بعد می‌آییم صحبت می‌کنیم که کسی که غسل استحاضه کرد و محدث به حدث اصغر شد آیا باید غسلش را دو دفعه به جا بیاورد یا نه؟ ما می‌گوییم نه، حالا مرحوم سید می‌گویند آری، برسیم به آن جا توی باب استحاضه باز هم این موالات در آن شرط است موالات در آن شرط نیست، این واجب است اگر می‌خواهد غسلش را دو دفعه به جا نیاورد غسل را فوراً به جا بیاور فوراً هم نماز را بخواند تا نماز و غسلش بدون حدث باشد، باز بر می‌گردد به این که آن چه شرط است در غسل برای همه این است که موالات شرط نیست.

 (طهارت باطل شد غسل چرا باطل باشد، طهارت باطل شد بله یعنی با این غسل دیگر نمی‌شود نماز خواند مثل این‌که سر و گردن و طرف راست و طرف چپ را غسل داد بعد رفت بول کرد حالا دو دفعه باید غسل کند؟ خب نه، غسلش درست است با این غسل نمی‌شود نماز بخواند چرا نمی‌شود؟ برای این‌که محدث به حدث اصغر شده باید وضو بگیرد این غیر از این است که یشترط در غسل مستحاضه مسلوس و مبطون الموالات، می‌گوییم اولا که موالات شرط نیست دلیلش هم این‌که اگر محدث نشد اما طول کشید خیلی غسلش درست است حتماً و ثانیاً اصل مطلب هم درست نیست برای این‌که موالات در همین غسل مسلوس و مبطون موالات را مراعات نکرد حالا یا در وسط یا در آخر محدث شد به حدث اصغر چرا غسلش باطل باشد؟ غسل صحیح است باید برود وضو بگیرد نماز بخواند، باز هم باید اگر درست باشد فرض مرحوم سید آن جاها باشد که مسلوس گاهی باشد و الا اگر کسی دائم الحدث باشد مثل آن زن مستحاضه دائماً خون از او بیرون بیاید که در همان وسط که دارد غسل می‌کند ولو این‌که بول هم بیرون بیاید غسلش درست است سابقاً بحث کردیم در مسلوس در مبطون یعنی در دائم الحدث، در دائم الحدث گفتیم که آن حدث وضو و غسل را باطل نمی‌کند اصلاً و این جور بحث تمام شد در دائم الحدث که این کسی غسلش وضویش باطل می‌شود؟ در وقتی که به‌طور متعارف برود بول بکند به طور متعارف برود مثلاً غایط بکند به‌طور متعارف بخوابد آن وقت غسلش باطل می‌شود و الا دائم الحدث هی مرتب بول از او بیرون می‌آید خب این وضویش باطل نمی‌شود غسلش باطل نمی‌شود این در همان حالی که دارد بول از او بیرون می‌آید غسل می‌کند غسلش درست است، بعد اگر متعارف برود بول بکند برود دستشویی آن وقت غسلش باطل می‌شود و الا اگر همان حدث باشد یعنی دائم الحدث وضویش باطل نمی‌شود به واسطه بول بیرون آمدن، غسلش هم باطل نمی‌شود با همان غسل ولو یک ساعت هم طول کشیده دو ساعت هم طول کشیده با همان غسل با همان وضو می‌تواند نماز بخواند در حالی که از او بول هم خیلی بیرون آمده. (غسلش باطل است یعنی با این غسل نمی‌تواند نماز بخواند)

خلاصه حرف این است اصل مطلب درست است یا نه؟ باید مطالعه کنید دیگر، این ابتکارهای من را باید راستی مطالعه کنید رد بکنید خب الان یک مسئله مشهوری است این مسئله مشهور را نمی‌شود همین جوری ردش بکنیم این مسئله را بگویید تو درست نمی‌گویی مشهور که من‌جمله مرحوم سید است درست می‌گوید و من دوتا ایراد سه تا ایراد دارم به مرحوم سید که می‌فرمایند موالات شرط در باب غسل مستحاضه و مسلوس ومبطون است و به ایشان عرض می‌کنیم که اولاً چرا شرط باشد؟ اگر درست باشد باید بگویید واجب است این فوراً نماز بخواند اما اگر موالات مراعات نکرد غسلش باطل نشد مسلم غسل درست است در حالی که مستحاضه است مسلوس است مبطون است، موالات شرط نیست اگر حرف شما درست باشد این‌که باید با آن غسل نماز بخواند برای این‌که بعد از غسل چیزی از او بیرون نیاید نمازش را با غسل بخواند پس فوراً باید غسل بکند.

یک حرف دیگر دارم این‌که حالا این وجوب از کجا؟ برای این‌که آدمهای معمولی که مستحاضه نیست مسلوس نیست مبطون نیست اگر در وسط غسلش حدثی از او سر بزند یا بعد از غسل حدثی از او سر بزند خب این غسل که درست است با این غسل نمی‌شود نماز خواند، باید وضو بگیرد نماز بخواند چرا؟ برای این‌که آن حدث اصغر وضو را باطل کرد وضو باطل کرد به این معنا که دیگر با این وضو یا با این غسل نمی‌شود نماز خواند لذا اسمش را گذاشته‌اند حدث اصغر غسل را باطل می‌کند یعنی با این غسل نمی‌شود نماز خواند نه این‌که معنایش این است که غسل باطل، یعنی دودفعه برو غسل کن، وقتی چنین باشد مسلوس و مبطون و مستحاضه ولو این‌که از آنها بول بیرون بیاید مثلاً مسلوس این غسلش صحیح است ولو موالات را هم اصلاً به جا نیاورده، غسلش صحیح است به این معنا که دیگر لازم نیست برود دو دفعه غسل بکند، اما باید وضو بگیرد برای این‌که آن حدث اصغر غسل را باطل کرد.

مطلب سوم که عرض کردم این است که این حرف مرحوم سید اگر درست باشد آن جاها درست است که دائم الحدث نباشد و الا اگر دائم الحدث باشد سابقاً صحبت کردیم و گفتیم کسی که مرتب از او خون، بول، غایط بیرون می‌آید این در همان حال وضو بگیرد وضویش درست است در همان حال غسل کند غسلش درست است بعد از وضو و غسل هم حدث از او بیرون می‌آید باز هم وضویش درست است، باز هم غسلش درست است، در وسط نماز هم از او حدث بیرون می‌آید وضویش درست است، غسلش درست است، نمازش درست است، کی دیگر نمی‌تواند با این وضو با این غسل نماز بخواند؟ در آن وقتی که حدث متعارف، غیر از این حدث مسلوسی و مبطونی، مثل این‌که غسل کرد این دائم الحدث غسل کرد آمد خوابید دیگر غسلش باطل است، اگر نخوابد و آن بول از او بیرون بیاید طوری نیست اما خوابید این خواب غسلش را باطل کرد به معنا این‌که دیگر با این غسل نمی‌شود نماز خواند، وضویش را باطل کرد به معنا این‌که با این وضو نمی‌شود نماز خواند، روایت عمار هم همین را می‌فرمود که تا حدث دیگری از او سر نزند این حدث‌هایی که چون مریض است شده دائم الحدث این وضو را باطل نمی‌کند غسل را هم باطل نمی‌کند، لذا تقاضا دارم روی این مسئله یک مقدار فکر کنید ظاهراً حرف من درست باشد ببینید آیا می‌شود یک توجیهی در کلام مرحوم سید کرد یا نه؟

مسئله بعدی ما این هم سابقاً یک مقدار در باره‌اش صحبت کردیم اما حالا دو دفعه این جا تکرار می‌کنند این‌که در غسل ارتماسی خودش را از بالا بیندازد توی آب گفتیم این معمولش است، حالا آیا می‌تواند برود زیر یک نهری که از بالا دارد می‌ریزد برود زیر این نهر و آب آناً مسلط بشود بر تمام بدنش به عنوان غسل ارتماسی؟ یا این‌که باران تند است و بعضی اوقات دیده‌ایم که باران تند در یک دقیقه انسان را خیس می‌کند برود زیر باران غسل ارتماسی کند این می‌شود یا نه؟ ظاهراً در غسل ترتیبی هیچ اشکالی ندارد این کسی که جنب است می‌رود زیر باران یک دفعه می‌رود زیر ناودانی که خیلی تند است، یا نه، می‌رود زیر باران و این به عنوان سر و گردن نیت می‌کند باران می‌آید سر و گردنش را می‌شوید، نیت می‌کند طرف راست، نیت می‌کند طرف چپ، غسلش درست است، در این باره ظاهراً اشکالی نیست، همچنین مثلاً می‌رود آن نهری که از بالا دارد می‌ریزد پایین، می‌رود زیر این نهر و همان زیر نهر قصد می‌کند سر و گردن و طرف راست و طرف چپ، این هم اشکال ندارد.

آیا می‌شود غسل ارتماسی کرد یا نه؟ دوتا روایت داریم تمسک کرده‌اند به این دوتا روایت و گفته‌اند می‌شود غسل ارتماسی در وسط باران کرد اگر باران تند باشد و می‌تواند غسل ارتماسی کند ناودان یا نهر اگر جوری باشد که آن کسی که دارد غسل می‌کند آناً یعنی آناً عرفی این آب مسلط بر بدن او باشد، این دو تا روایت را بخوانیم ببینیم آیا دلالت دارد یا نه؟

روایت 14 از باب 25 از ابواب جنابت مرسله محمد بن ابی حمزه عن رجل عن ابی عبدالله علیه السلام این محمد بن ابی حمزه گرچه پدرش عاقبتش به خیر نشد اما این پسر از اجلای اصحاب است و ولو از اصحاب اجماع شمره نشده اما تالی تلو اصحاب اجماع است لذا اگر کسی این عن رجل را با این حرف درست کند روایت می‌شود مصححه و از نظر ما روایت مصححه است و اگر قول ما را قبول نکنید روایت مرسله است عن ابی عبدالله علیه السلام فی رجل اصابته جنابه فقام فی المطر حتی سال علی جسده ایجزیه ذلک من الغسل؟ قال نعم، مرحوم صاحب جواهر فرموده‌اند دیگران هم متابعت کرده‌اند من‌جمله مرحوم آقای حکیم و مرحوم آقای خویی گفته‌اند این غسل ارتماسی است که در وسط باران فقام فی المطر حتی سال علی جسده و حضرت فرمودند که غمس لازم نیست، تسلط می‌خواهیم همین‌طور که سابقاً اگر یادتان باشد مشهور می‌گوید با الغای خصوصیت این است که تسلط آب بر بدن با نیت و این تسلط حالا می‌خواهد خودش را بیندازد توی آب می‌خواهد نصف بدن در آب باشد که سابقاً گفتیم، می‌رود پایین یا این‌که از زیر آب می‌آید بیرون این‌ها همه تسلط آب بر بدن است کفایت می‌کند این‌ جا هم حضرت فرمودند تسلط ماء بر بدن است کفایت می‌‌کند لذا ظاهراً دلالتش خوب است دیگر، اگر هم کسی اشکال کند، نمی‌تواند بگوید که مختص به غسل ترتیبی است، این را که روایت ندارد، تسلط آب بر بدن اگر ظهور در غسل ارتماسی نداشته باشد دیگر ظهور در غسل ترتیبی ندارد مسلم، آنوقت این جور بگوییم که این می‌گوید غسل درست است اطلاق مقامی می‌گوید ترتیبی باشد یا ارتماسی، برای این‌که خصوصیت هم هست و این آقا باید فرموده باشند اگر غسل ترتیبی است غسل درست است، اگر غسل ارتماسی غسل باطل است و نگفته‌اند دیگر، نگفته‌اند پس تسلط آب باران بر بدن می‌شود غسل، ارتماسی باشد یا ترتیبی، ظاهراً دلالتش خوب است حالا اگر هم کسی اشکال بکند بگوید که روایت معلوم نیست غسل ترتیبی یا ارتماسی، می‌گوید اگر غسل بکند درست است آن وقت می‌بریمش روی حرف عرفی می‌گوییم که ما تسلط آب بر بدن می‌خواهیم می‌خواهد انغماس باشد فرو رفتن در آب باشد یا نباشد تسلط برآب یجوز این‌که نیت غسل ارتماسی بکند آن وقت این روایت با این حرفی که عرض می‌کنم یعنی با آن فهم عرفی بگوییم که اعم از غسل ارتماسی یا غسل ترتیبی. بعضی باران‌ها این جوری است که راستی تسلط هست دیگر.

روایت دیگر صحیحه علی بن جعفر است روایت 10 از باب 11 از ابواب جنابت، عن الرجل یجنب هل یجزیه من غسل الجنابه ان تقوم فی المطر حتی یغسل رأسه و جسده و هو یقدر علی ما سوی ذلک می‌تواند برود توی خزینه غسل بکند فقال ان کان یغسله اغتساله بالماء اجزأه ذلک، غسل ارتماسی باشد یا ترتیبی،بگوییم این مختص آن‌جاست که غسل ترتیبی باشد خب از کجا؟ اطلاق مقامی هم می‌گوید که فرق نمی‌کند غسل ترتیبی باشد یا غسل ارتماسی و اطلاق مقامی همین است یعنی مولا در مقام بیان مراد بوده حالات را نگفته، اطلاق دارد، در این جا هم همین است آقا امام موسی بن جعفر علیه السلام نفرمودند اگر غسل ترتیبی کنی غسلت درست است اگر غسل ارتماسی کنی غسلت درست نیست خب نگفتند دیگر اطلاق دارد.

وصلی الله علی محمد و آل محمد