اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن الرحیم. رب اشرح لی صدری و یسرلی امری واحلل عقدﺓ من لسانی یفقهوا قولی.

مسئله هشتم ما که مرحوم سید در عروه مسئله سوم قرار داده‌اند می‌فرمایند صاحبه العاده اذا لم تری الدم فی العاده ورأت بعدها و تجاوز العشره لا نفاس لها علی الا قوی.خب  مسئله  از  نظر کسانی که  عادت را 10 روز قرار می‌دهند.

مسئله واضحی است این‌که خون ندیده اما بعد از 10 روز خون می‌بیند معلوم است این خانم نفاس ندارد و این خونی که می‌بیند اگر علامت حیض است حیض قرار می‌دهد اگر در عادتش است حیض قرار می‌دهد اگر هم در عادتش نیست علامت حیض هم ندارد خون استحاضه.

اما بنا برآن چه ما مشی کردیم که گفتیم نفاس این خانم عادتش است بنابراین این خانم خون ندید عادتش هم 7 روز است بعد از 7 روز خون دید خب بنا بر مبنای ما این خون دیگر نمی‌تواند نفاس باشد بله ما می‌گفتیم استظهار بکند تا 10 روز خوب است آقایان می‌گفتند نه، باید استظهار بکند تا 10 روز اگر بعد از 10 روز خون دید استحاضه اگر خون قطع شد حیض، در این جا هم آن استظهار از نظر ما استحبابی از نظر آنها وجوب، لذا مسئله روی مبنای مشهور روی مبنای مرحوم سید در عروه مسئله درستی است و اشکالی ندارد.

خون ندیده تا بعد از 10 روز می‌فرماید که این خون نفاس نیست حالا چیست؟ دیگر باید خودش تشخیص بدهد این چه خونی است؟ معمولاً هم استحاضه است، اگر مبنای ما را قبول داشته باشید خون ندیده تا بعد از عادتش بعد از عادتش خون دید نفاس نیست برای این‌که نفاس خانم همان عادت قبل زایمانش است عادتش 7 روز بوده روز هشتم خون دیده این روز هشتم دیگر نمی‌تواند نفاس باشد حالا که نتوانست نفاس باشد چه؟ دیگر ما می‌گفتیم باید غسل کند نماز بخواند اگر هم دلش می‌خواهد مستحب است استظهار بکند اگر هم نمی‌خواهد هیچ، مشهور در میان فقهاء این است که نفاس 10 روز است، بعد از 10 روز دیگر اگر می‌خواهد استظهار بکند تا خون می‌بیند خوب است اگر هم نمی‌خواهد هیچ مخصوصاً این 18 روز را گفتم مرحوم سید دو سه جا دارند که استظهار بکند که همین استظهار از 10 روز تا 18 روز را هم مرحوم سید مستحب می‌دانند، واجب که نمی‌دانند آن وقت اگر یک کسی که بسیاری از بزرگان فرموده‌اند دلیل هم داشتیم روایات خوبی هم داشتیم این‌که نفاس خانم عادتش است حالا اگر عادتش 7 روز باشد دیگر روز هشتم حتماً باید برود غسل کند نمازهایش را بخواند، این حمام دهم که مشهور شده ما می‌گوییم درست نیست حتما باید برود غسل کند نماز بخواند حالا اگر روز هشتم خون دید خب روی مبنای ما این خون نمی‌تواند نفاس باشد حالا این چیست؟ اگر علامت حیض دارد حیض است که علامت حیض هم نمی‌تواند باشد که بعد مسئله‌اش را می‌آییم می‌گوییم که بین نفاس و حیض 10 روز باید فاصله باشد لذا بر می‌گردد به این‌که این خون استحاضه است عمل استحاضه را باید به جا بیاورد اما اگر تا 10 روز این استظهار بکند خوب است یعنی عمل استحاضه تروک حائض، دیروز عرض می‌کردم تا 18 روزش هم خوب است دو ثلث روایت را هم همین جور معنا می‌کردیم می‌گفتیم از مصادیق است، تا خون می‌بیند هر چه می‌خواهد استظهار بکند خیلی خوب است، اما این‌ها دیگر فتوی نیست این‌ها دیگر وجوب نیست که بعضی از آقایان می‌گفتند آقا این عسر و حرج هم لازم می‌آید هر جا هم عسر و حرج لازم می‌آید این مستحب را به جا نیاورد لذا روی مبنای مرحوم سید بلکه روی مبنای مشهور که اکثر نفاس 10 روز است ولو عادتش 7 روز باشد این فرمایش ایشان خیلی خوب است.

صاحبه العاده اذا لم تری الدم فی العاده اصلاً و رأت بعدها و تجاوز العشره لا نفاس لها علی الا قوی بله یک جمله‌ای آخر کار دارند در آن جمله گیر هستیم که در همین مسئله سوم آخرش می‌فرمایند که اگر در بعض عادت خون دید در بعض عادت خون ندید این زیاد هم اتفاق می‌افتد عادتش 10 روز است این 5 روز خون ندید 5 روز خون دید ایشان می‌فرماید آن خون بعد از 10 روز را اضافه کند بر این خون و نفاسش را 10 روز قرار بدهد یا مثلا بنابر مبنای ما این عادتش 7 روز است 3 روز خون ندید 4 روز خون دید می‌فرماید این 4 روز را اضافه کند تا بشود 10 روز تا آن نفاس که 10 روز است درست در بیاید.

خب معلوم است این حرف درست نیست چرا درست نیست؟ فرض مانفاس است نفاس چیست؟ ممکن است یک لحظه باشد که خود مرحوم سید هم فرمودند اقلش یک لحظه اکثرش 10 روز حالا که یک لحظه این خون ندیده یا خون دیده تا سه روز پاک شده خب همین نفاس است دیگر اگر هم تا 7 روز دیگر خون ندید و ندید هیچ، بله اگر خون دید روزهفتم گفتیم پاکی‌ها باز نفاس است که بحث دو روز قبلمان بود این‌که اگر یک خانمی یک روز خون می‌بیند یک روز خون نمی‌بیند عادتش هم 7 روز است تا 7 روز یک روز می‌بیند یک روز نمی‌بیند 7 روز خون دید گفتیم این واسطه‌ها نفاس است ولو پاک هم بوده که مرحوم سید این را قبول داشتند الا فتوی به  احتیاط  می ‌دادند  می‌فرمودند که  باید  تروک حائض افعال مستحاضه.

حالا در مسئله ما این است که این خانم عادتش 10 روز است به قول مرحوم سید روی 10 روز حساب می‌کنیم اما این سه چهار روز خون ندید و بعد خون دید می‌فرماید این باید 10 روز نفاس حساب بکند ضمیمه بکند آن بعد از 10 روز یا روی فتوای ما ضمیمه بکند تا 10 روز تا آن نفاسش روی عادت 7 روز باشدروی دهم 10 روز، این ضمیمه به چه دلیل؟ اگر شما فرمودید نفاس یک لحظه، یک روز، دو روز، سه روز خب این سه روز خون دید پاک شد آن سه روز دیگر مسلم نفاس است یا این‌که سه روز خون ندید اما روز چهارم پنجم ششم هفتم خون دید خب نفاسش تمام شد، دیگر ضمیمه کن تا بشود 7 روز ضمیمه کن تا بشود 10 روز دیگر هیچ وجه ندارد، اگر شما نفاس را نمی‌گفتید یک لحظه و می‌گفتید حتما تا 10 روز، اقل و اکثرش 10 روز خب این فرمایش خوب بود یا این‌که ما می‌گوییم عادتش 7 روز اگر می‌گفتیم که باید 7 روز باشد نه کم نه زیاد این فرمایش مرحوم سید خوب بود ضمیمه کن و اما روی عرضی که ما کردیم روی فرمایش مرحوم سید که فرمودند نفاس ممکن است یک لحظه باشد لذا در مسئله ما ممکن است 3 روز باشد 7 روز عادتش است و 6 روز خون ندید یک روز خون دید همان یک روز نفاس است، لذا سابقا گفتیم که، سید فرمودند اگر روز دهم فقط دید فرمودند همان روز دهم نفاسش است برای این‌که اقل نفاس یک لحظه اکثرش 10 روز حالا که اکثرش 10 روز اقل را باید حساب بکنیم اقل را از اول حساب کنیم از وسط حساب کنیم تا آخر بالاخره اقل نفاس یک لحظه، فرمایش مرحوم سید را ببینید و ان رأت بعض العاده و لم تری البعض اتمها بما بعد العاده الی العشره عادتش 7 روز است و این خون ندید تا روز چهارم، روز چهارم خون دید خب عادتش 7 روز است می‌گویند که این سه روز در عادت را نفاس قرار بدهد 4 روز بعد هم تا 10 روز بشود 7 روز این نفاس قرار بدهد سه روز قبل از عادت 4 رز بعد از عادت، می‌گوییم برای چه؟ اگر عادتش 7 روز است این باید برود غسل کند و در این 7 روز اصلاً خون ندیده باشد باید برود غسل کند اگر هم خون دیده یک روز خون دیده همان یک روز، روز هشتم باید برود غسل کند اگر هم دو روز دیده این اتمها الی العشره هیچ معنا پیدا نمی‌کند اتمها یعنی روز ششم دیده خب هیچ، عادت این یک لحظه است.

یک لحظه چقدر است؟ روز اول ندیده تا روز ششم روز ششم خون دیده یک لحظه می‌شود نفاس، روز هفتم دیگر روی فتوای ما باید برود غسل کند این هم باید برود غسل کند نمی‌خواهیم دیگر 7 روز تمام بشود چرا نمی‌خواهیم برای این‌که اکثر نفاس 7 روز به بعد یا روی قول مشهور 10 روز به بعد، اقلش چقدر است؟ یک روز دو روز سه روز، و این در عادتش خون دیده خب در عادتش خون دیده همین خون را باید نفاس قرار بدهد، عادتش است باید برود غسل بکند که ما می‌گوییم باید برود غسل کند نمازهایش را بخواند اگر استظهار هم می خواهد بکند می‌خواهد نکند و آن سه روز، 7 روز تا 10 روز این سه روز خب روی فتوای آن کسانی که می‌گویند نفاس عادتش است این روز هفتم دیگر عادتش تمام شده دیگر بخواهد روز هشتم و نهم و دهم نفاس قرار بدهد با آن حرفی که گفتیم استظهار بکند منافات پیدا می‌کند دیگر، اگر هم بگویید آقا این نفاسش 7 روز بوده پس باید زیادتر، می‌گوییم نه، نفاسش 7 روز است به شرطی که خون ببیند بعد از نفاس دیگر فایده‌ای ندارد آن وقت اگر یک روز دو روز در این عادت یعنی روز اول دوم خون دید پاک شد خب گفتیم تا روز هفتم هم صبر بکند این پاکی هم نفاس است روز هفتم که تمام شد برود غسل کند، مرحوم سید چه می‌گوید؟ می‌فرمایند که اتمها بما بعد العاده الی العشره لذا مثلا یک خانمی روز چهارم راستی پاک شد و دیگر خون ندید تا بعد از عشره تا بعد از عادت، خب گفتیم هیچ، بله سابقا دو سه روز قبل گفتیم اگر این خانم روز اول و دوم خون دید پاک شد واقعا پاک شد و روز هفتم دو دفعه خون دید آن پاکی‌ها را گفتیم نفاس است، مرحوم سید هم فرمودند استظهار بکند فتوی دادند به احتیاط آن وقتی که پاک است هم غسل بکند هم نماز بخواند که ما گفتیم که نه دیگر غسل ونماز اگر مستحب باشد خوب است اما واجب باشد آن طهرش را هم گفتیم نفاس است، پاکی صددرصد بین دمین را  گفته‌اند نفاس است خب این‌جا هم همین طور است اگر یک خانمی یک روز دو روز خون دید راستی پاک شد اگر اصلاً دیگر خون ندید نمازش درست است اما اگر روز عادتش روز هفتم خون دید خب معلوم می‌شود نفاسش 7 روز بوده 4 روز پاک بوده 2 روز خون دیده امروز هم که خون دیده نفاسش 3 روز است اما این کلمه اتمهای مرحوم سید این را دیگر نمی‌شود درست کرد مخصوصاً این‌که اتمها الی العشره معلوم می‌شود که عادت را مرحوم سید روی آن حساب می‌کند دیگر عادت این خانم 7 روز است خون ندید تا روز پنجم روز پنجم ششم هفتم خون دید خب آنها که خون ندیده که هیج، این سه روز می‌شود نفاسش، روز هشتم باید برود غسل کند نمازش را بخواند، چرا؟ مثل 10 روز است روز دهم تمام شد دیگر روز یازدهم حتما استحاضه است اگر بخواهد استظهار بکند تا روز 18 تا روزی که خون می‌بیند آن یک مسئله دیگر است که مرحوم سید استظهارش را واجب دانستند ما گفتیم استظهارها همه مستحب است لذا این جمله مرحوم سید که می‌فرمایند که و ان رأت بعض العاده و لم تری البعض اتمها بما بعد العاده الی العشره می‌گوییم وجهی ندارد،

بله اگر یک کسی عادت را 10 روز قرار بدهد حرف خوبی است اما فرض مرحوم سید این است که عادت را در این‌جا آورده توی کار، عادت را مناط قرار داده، اگر یک کسی عادت را مناط قرار ندهد بگوید که همان دهم باید برود به قول عوام مردم خب می‌خواهد خون ببیند می‌خواهد خون نبیند دو روز ببیند دو روز نبیند دیگر اتمها هم نیست 10 روز عادت قرار می‌دهد دو سه روزش را هم پاک بوده آن دو سه روز پاکی هم که ما گفتیم برود غسل کند مرحوم سید گفتند آن ایام پاکی را احتیاط بکند استظهار بکند.

سابقاً گفتیم وقتی سر بچه پیدا شد ان را نفاس باید قرار بدهد چون روایات داشتیم اما حساب 10 روز را از روزی بکند که بچه به دنیا آمده که ما ایراد داشتیم می‌گفتیم چرا؟ اگر اول نفاس آن وقتی است که سر بچه بیرون بیاید این اول نفاسش است حالا نصف شب سربچه پیدا شده تا صبح این بچه به دنیا نیامده نفاسش همان نصف شب می‌شود یا این‌که اول صبح سر بچه پیدا شد این نیامد بیرون تا ظهر خب نفاسش کی است؟ ما می‌گوییم همان وقتی که سر بچه پیدا بشود روایت می‌گفت نفاس است این نصف روز هم ولو به دنیا نیامده نفاس است، این این مسئله.

مسئله بعدی مشکل‌تر از این مسئله است مسئله 4 که روی بحثی که ما کردیم مسئله نهم می‌شود مرحوم سید می‌فرماید اعتبر مشهور العلماء و عجب هم هست مرحوم سید تا بشود مخالفت مشهور نمی‌کند و این‌جا از جاهایی است که می‌خواهند مخالفت با مشهور بکنند، اعتبر مشهور العلماء فصل اقل الطهر بین الحیض المتقدم و النفاس، یک خانمی دو سه روز حیض شد خونش هم حیض بود اما بعد زایید این سه روز چه؟ مشهور فقهاء فرمودند این سه روز هیچ، این خون مخاض است اسمش خون زاییدن، مخاض یعنی خون زاییدن این خون زاییدن است زنان می‌بینند می‌خواهد علامت حیض داشته باشد می‌خواهد نداشته باشد این سه روز حیض نیست چرا؟ برای این‌که اقل طهر 10 روز باید باشد لذا مانعی ندارد زن آبستن زن حامل این حائض هم بشود اما کی می‌تواتد حائض باشد؟ و احکام حیض بار بر آن بشود؟ مثلا روز اول ماه عادتش بوده و حیض شده و حیض هم تمام شد و تا روز دهم ماه و روز بیستم ماه زایید که 10 روز فاصله شد بین عادتش و بین آن خون حیض تا وقتی که می‌زاید دیگر آن خون را حیض قرار می‌دهد آن خون زایمان را هم خون نفاس قرار می‌دهد و اما اگر توی 10 روز هم عادتش است خون حیض دید هم زایید مشهور در میان فقهاء گفته‌اند آن خون اول دیگر خون حیض نمی‌شود باشد چرا؟ گفته‌اند اقل طهر 10 روز است مثل باب حیض هم هست، خانم می‌تواند در ماه دو مرتبه حائض بشود وقتی فاصله بشود بین الحیضین 10 روز پاکی، ما نحن فیه هم همین جور گفته، گفته است که آن خون اول نمی‌تواند خون  حیض  باشد  مگر 10 روز  فاصله بشود بین حیض و بین نفاس دومش هم همین طور گفته‌اند، اعتبر مشهور العلماء فصل اقل الطهر بین الحیض المتقدم و النفاس، آن فصل را فصل 10 روز را این‌ها اعتبار کرده‌اند و کذا بین النفاس و الحیض المتأخر یک خانمی تا 10 روز خون نفاس قرار داد اگر بخواهد خون حیض قرار بدهد 10 روز بعد باید خونی بیند که علامت حیض داشته باشد و اما اگر 5 روز 6 روز 7 روز گذشت این عادتش رسید و حائض شد مشهور گفته‌اند این خون حیض نیست چرا؟ برای این‌که بین نفاس و بین این حیض 7 روز است 8 روز است و باید 10 روز باشد و کذا بین النفاس و الحیض المتأخر فلا یحکم بحیضیه الدم السابق علی الولاده و ان کان بصفه الحیض او فی ایام العاده اذا لم یفصل بینه و بین النفاس عشره ایام فکذا فی الدم المتأخر، ایشان خلاف مشهور می‌فرمایند و الا قوی عدم اعتباره فی الحیض المتقدم کما مرکه کما مر را هم سابقا فرمودندکه اگر سه روز خون دید و علامت حیض دارد این 3 روز را حیض قرار می‌دهد، وقتی که بچه به دنیا آمد این خون نفاس، بعد می‌فرمایند که نعم لا یبعد ذلک فی الحیض المتأخر لکن الا حوط مراعات الاحتیاط ان خون اخرش هم همین طور است اگر مثلا 10 روز نفاس روز 15 خون دید یا در عادتش یا صفت حیض دارد می‌فرماید این را ممکن است بگوییم که حیض هست اما مراعات احتیاط خیلی خوب است.

دو تا مسئله داریم با سید، حرف مشهور خیلی عالی است، به این معنا که اقل طهر باید 10 روز باشد و مشهور هم فتوی داد می‌خواهد این قبلا حائض بشود یا بعداً حائض بشود باید نفاسش را با حیضش بسنجیم اگر 10 روز فاصله دارد هم حائض است هم نفساء، تا آن وقتی که حیض می‌بیند حیض قرار می‌دهد و 10 روز بعد هم که می‌زاید نفاس قرار می‌دهد اقل طهر 10 روز فاصله شده و اما اگر اقل طهر 5 روز باشد آن خون اولی یا خون بعدی هیچ کدام حیض نیست باید استحاضه باشد ولو صفت حیض هم داشته باشد قاعده این است حالا چرا مرحوم سید خلاف مشهور می‌فرمایند که نه این حرف درست نیست؟ بعدش آن‌که عجب‌تر است این‌که مرحوم سید می‌فرمایند که و الا قوی عدم الاعتباره فی‌الحیض المتقدم فصل نمی‌خواهد ولو 5 روز است حیض قرار بدهد کما مر نعم لا یبعد ذلک فی الحیض المتأخر که آن باید 10 روز باشد لکن الاحوط مراعات الاحتیاط. اولا چرا می‌گویید که فاصله 10 روز نه، ثانیا اگر نه چه فرقی می‌کند بین حیض متقدم و حیض متأخر؟ هر دو نه یا هر دو آری و اما این‌که فرق باشد بین حیض متقدم و حیض متأخر وجهی ندارد لذا دو تا ایراد به مرحوم سید داریم و این دوتا ایراد را تقاضا از شما دارم فکرش را بکنید تا فردا ببینیم که چه جوابی می‌توانید برایش بدهید،

بله این را هم توجه داشته باشید این‌که اقل طهر 10 روز است این مربوط به حیض است روایاتی که هست مربوط به حیض است مربوط به نفاس نیست، مثل مشهور گفته‌اند که هر حکمی که حائض دارد نفساء دارد روایت هم داریم روایتش هم زیاد بود هر حکمی که حیض دارد نفاس هم دارد لذا این اقل الطهر در باب حائض است با قاعده می‌آوریم در باب نفاس.

خب مرحوم سید می‌گویند نه این طور که از عبارتشان فهیمده می‌شود، نمی‌گویند نه، از عبارت فهیمده می‌شود این‌که اقل طهر 10 روز این مناط نیست، خب مناط نیست یعنی چه؟ یعنی نمی‌توانیم حکم حیض را بیاوریم روی نفاس، با آن قاعده که می‌گویند هر حکمی که حیض دارد نفاس هم دارد منافات دارد تقاضا دارم روی این یک فکری بکنید تا فردا از شما استفاده کنیم ان شاءالله.

و صلی الله علی محمد و آل محمد