اعوذ بالله من الشيطان الرجيم بسم الله الرحمن الرحيم رب
اشرح لي صدري و يسر لي امري واحلل عقدة من لساني يفقهوا قولي.
بحث درباره سوره حمد بود كه گفتم ازنظر قرآن، از نظر
روايات فهميده مي‌شود كه سوره حمد بهترين سوره هاست و مثلش را در قرآن
نداريم لذا در نماز گذاشته شده كه ما بايد اين سوره را در نماز بخوانيم،
آيه اولش بسم الله الرِّحمن الرِّحيم است و بهتر از اين بسم الله الرِّحمن
الرِّحيم هم در قرآن، آيه‌اي نداريم. بهترين آيات در قرآن بسم الله
الرِّحمن الرِّحيم است و اين بسم الله خيلي كار مي‌تواند بكند. خيلي.
درباره اين بسم الله، در باء بسم الله يك مقدار صحبت كردم در اسم بسم
الله. يعني يك بس، بعداً اسم، بعداً الله است راجع به اسم هم ديروز يك
مقدار صحبت كردم راجع به الله هم ديروز گفتم كه اين اسم مختص خداست و
پروردگار عالم اين اسم را براي خود گذاشته است وصف نيست، اسم است مثل
فارسي زبانان كه مي‌گويند خدا. لذا اينها مي‌گويند «عَلَم‌ٌ عَلَي الاصح» اين
علم است براي چه كسي؟ براي آن ذاتي كه همه كمالات را دارد مستجمع جميع
صفات كماليه؛ اين الله كه گفتم در فارسي يعني خدا بعد اين الله در بسم
الله آمده، رحمان و رحيم اينها هر دو وصفند. صفتند براي خدا رحمان و رحيم از
يك مطلع گرفته شده از رحمت گرفته شده و رحمت هم از نظر فارسي كسي كه
به كسي تلطف بكند به اين مي‌گويند رحمت و پروردگار عالم معلوم است لطف
دارد به همه موجودات لذا هم رحمان است و هم رحيم است. فرق بين رحمان و
رحيم اين است كه رحمان يعني پروردگار عالم تلطف دارد به همه موجودات هر
چه موجود است خوب! اولاً خدا او را خلق كرده است. اين رحمت است. خدا او
را ترتبيت مي‌كند اين رحمت است و بالاخره خدا به او نعمت عنايت مي‌كند خوب!
اين رحمت است وجودش رحمت است. ادامه وجودش رحمت است نعمتهايش رحمت است.
مثلاً گياهي كه روييده مي‌شود اين گياه وجودش از طرف خدا است. بقايش از
طرف خداست و نعمتهايي كه به اين گياه داده شده من جمله اين كه گياه
مي‌تواند با آن رگهايي كه دارد آب را بمكد. ادامه حيات پيدا كند بواسطه آن
رگها و امثال اين نعمتها كه يك گياه دارد. حيوان؛ آن كرم زير زمين رحمتها
دارد تا برسد به آن موجودات ديگر. از جمله اين انسان «و ان تعدوّا نعمت‌َ
الله لا تُحصوها» ما بخواهيم نعمتهاي خودمان را شماره كنيم خوب! معلوم است
نمي‌شود. حالا هر كسي كه از نظر فقري خيلي در فقر باشد از نظر جسمي خيلي در
مرض باشد اما همين نعمتهايش را بخواهد شماره بكند. بخواهد الحمدلله بگويد براي
نعمتهايش مسلم نمي‌شود براي اينكه نعمتهاي خدا را راجع به ما بخواهيم
شماره بكنيم نمي‌شود. همان كه هيچ چيز ندارد اما عقل، شعور. خوب! حالا اگر
عقل نداشت چقدر بد بود. يك كسي حرف خوبي مي‌زند، مي‌گويد كه تو كه فقيري،
تو كه مقروضي، تو كه مريضي، من حاضرم مرض تو را، فقر تو را و دربه دري تو
را رفع بكنم اما دو تا چشم هايت را بگيرم. كسي حاضر است بدهد. من حاضرم
تمام دنيا را به تو بدهم اما دو تا گوشَت را بگيرم، دو تا دستت را بگيرم دو
تا پاهايت را بگيرم و امثال اينها كه از اين نعمتها زياد است ما همينطور كه
قرآن مي‌گويد بخواهيم شماره كنيم نمي‌شود. خوب! پس عالم وجود اين تلطف از
طرف خدا آن به آن براي او هست اين مظهر رحمانيت خداست كه بزرگان مي‌گويند
كه كُن رحماني و اين هم از سوره يس گرفته كه قرآن مي‌فرمايد وقتي ما
اراده كنيم چيزي را، لَه كُن فَيَكون. لذا رحمان يعني خدايي كه به همه
موجودات تلطف دارد به مؤمن، به كافر، به مشرك به آن كسي كه محارب است
در مقابل پيغمبر، در مقابل دين خوب! خدا به اين هم تلطف دارد چنانچه به
حيوانات، به گياهان به عالم وجود. اين را مي‌گويند رحمان؛ اما رحيم خاص
است آن تلطفي كه به مومن دارد خوب! اين تلطف غير آن تلطف است يك تلطف
خاصي است خدا تلطف به شما كرده است رحمت به شما داده است اين كه قبل
از اذان صبح بلند شديد نماز خوانديد الان نماز جماعت مي‌خوانيد. الان با هم
تفسير صحبت مي‌كنيم حالا اگر خداي ناكرده اول شب مست بوديد تا حالا مست
هستيد چه مي‌كرديد؟ اگر خداي ناكرده در گناه از اول شب تا به الان دچار
بوديد اگر در خانه تو محل فحشاء بود چه مي‌كرديد؟ اگر يك كسي بودي منكر خدا،
منكر پيغمبر، منكر روحانيت از اراذل، اوباش چه مي‌كرديد؟ خوب! اينها كه
زياد هستند اين رحمتها كه خدا به بنده هايش دارند به اين مي‌گويند رحيم.
در روز قيامت پروردگار عالم تلطف خيلي دارد حتي بزرگان مي‌گويند اين بنده‌ها
كه جهنم مي‌روند اين هم تلطف خداست براي اينكه مي‌روند آنجا پاك مي‌شوند
و اما پروردگار عالم يك تلطف خاصي به شماها دارد به اين مي‌گويند رحيم لذا
رحمان يعني خدا رحمت دارد به همه موجودات حتي به كافرها. رحيم يعني خدا
رحمت دارد به بنده‌هاي خاصش قرآن مي‌فرمايد پيغمبر هم همينطور است. پيغمبر
اكرم هم چون به قول اينها مظهر رحميميت خداست بنابراين كه به آن چه
اينها مي‌گويند پروردگار عالم يك تجلي كرد. تجلي عام كه به آن مي‌گويند
كُن رحماني. آن تجلي عام همه موجودات پيدا شد يك تجلي خاص كرد چهارده
معصوم پيدا شد كه آن را مي‌گويند مظهر رحيميت. يعني چهارده معصوم مظهر
رحيميت خداست همه موجودات مظهر رحمانيت خداهستند قرآن راجع به پيغمبر اكرم
همين را مي‌فرمايد، مي‌فرمايد:
«عزيزٌ عَلَيكم بالمؤمنين‌َ رئوف‌ٌ رحيم» پيغمبر اكرم اين
سختش است كه ببيند شما كافريد. پيغمبر اكرم به همه شما لطف دارد. آقا به
مؤمنين يك لطف خاصي دارد. «بالمؤمنين رئوف رحيم، عزيز عليكم و بعدش ما
عنتُّم، عزيزٌ عليكم حريص‌ٌ يا حريص‌ٌ عليكم» و پيغمبر اكرم اينجوري است كه
دلش ميخواهد همه شما مسلمان شويد پيغمبر اكرم دوست دارد كه شما در رنج
نباشيد. اما پيغمبر اكرم يك لطف خاصي به مؤمنين دارد «بالمؤمنين رئوف رحيم»
يعني پيغمبر اكرم هم مثل پروردگار عالم دو جور رحمت دارد يك رحمت عام
راجع به همه يك رحمت خاص راجع به مؤمنين اين هم رحمان و رحيم. پس
بنابراين رحمان و رحيم دو تا وصف هستند براي خدا و هر دو آنها از يك جا
سرچشمه گرفته يعني هر دو مشتق از رحمت است. فرقش اين است كه رحمان يعني
رحمت دارد خدا به همه موجودات من جمله انسان اما رحيم است يعني لطف خاص
دارد به بنده هايش در دنيا خدا رحمان و رحيم است. در آخرت هم خدا رحمان و
رحيم است. رحمان راجع به همه، رحيم راجع به مؤمنين.
«حالا بحث بعدمون راجع به الحَمدُلله رب‌َّ العالَمين،
خدا توفيق عنايت كند يك مقدار درباره‌اش صحبت كنيم» .
خدايا به حق اين قرآن و عظمتش (الهي)، خدايا به حق اهل
بيت (عليهم السلام). خدايا ما را، جامعه ما را، نسل جوان ما را هميشه مورد
تلطف خاص مورد رحيميت خود در دنيا در آخرت قرار بده (الهي، آمين).
وصلي الله علي محمد و آل محمد.