أَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِي يَفْقَهُوا قَوْلِي.

قبل از آنکه وارد بحث شوم، میلاد پربرکت صدیقه طاهره فاطمه زهرا «سلام­الله­علیها» را به همۀ شما تبریک می­گویم و از طرف همۀ شما این میلاد پربرکت را به ساحت مقدس حضرت ولی عصر «روحنافداه» تبریک می­گویم و از طرف همۀ شما از ساحت مقدس حضرت ولی عصر «روحنافداه» می­خواهم نظر لطفی به این نظام جمهوری اسلامی بفرماید و به برکت حضرت زهرا این سختیها مبدل به آسانی شود و انشاء الله با دعای حضرت زهرا و نظر لطف امام زمان، زندگی خوبی برای این ملت عزیز پیدا شود.

در ضمن گفته شده میلاد پربرکت حضرت امام «رضوان­الله­تعالی­علیه» نیز هست. لذا میلاد پربرکت حضرت امام را نیز به همۀ شما تبریک می­گویم. و همه می­دانید که حضرت امام این نظام را خیلی دوست میداشت و الان در عالم برزخ نگران این نظام مقدس است. از طرف شما از حضرت ولی عصر می خواهم نظر لطفی به این جمهوری اسلامی بفرمایند و سختیها مبدل به آسانی شود و روح مقدس حضرت امام نیز در عالم برزخ شاد شود، ان شاء الله.

بحث ما در این باره بود که مرحوم سیّد مستحباتی برای لباس نمازگزار فرمودند. مکروهاتی هم برای لباس نمازگزار فرمودند. بعد از آن هم مستحبات و مکروهاتی برای پوشیدن لباس در غیر نماز فرمودند. مستحباتی هم راجع به پوشیدن لباس در غیر نماز فرمودند که تقریباً همه اینها را که در عروه آمده، چون شرح هم نداشته، محشین بر عروه شرحی برای آن ننوشتند و یا بالاتر در جواهر هم آمده و مرحوم صاحب جواهر برای آن شرحی ننوشته است و صرفاً مستحب یا مکروه را ذکر فرمودند، یا نسبت به اجماع دادند و یا نسبت به مشهور دادند. اما غالب آنها هم روایت دارد و نسبت دادند به روایت، یعنی به اهل بیت «سلام­الله­علیهم».

در باب مکروهات، دیروز صحبت کردم که لباس نمازگزار مکروه است که چه باشد و امروز بنا شد در باب مستحبات لباس نمازگزار صحبت کنم.

اول چیزی که مستحب است، اینست که نماز را با عمامه بخواند.

دوم چیزی که مستحب است، اینکه عمامه او تحت الحنک داشته باشد. تحت الحنک در غیر نماز نه مستحب بوده است و نه حکمی داشته است، و آنچه مستحب است، تحت الحنک در نماز است. هم روایت داریم و هم همیشه بوده است و الان نیز هست. و اینکه بعضی در غیر نماز تحت الحنک می­اندازند، این کار فعلا لباس شهرت است و حرام است. برای اینکه انگشت نما می­شود و مردم به چشم دیگری به او نگاه می­کنند و مثل لباس شهرت که گفتیم حرام است، این هم حرام است. روایت هم نداریم برای تحت الحنک در غیر نماز و آنچه هست، تحت الحنک با عمامه در نماز است و اینکه ما طلبه­ها معمولا در خانه بدون عمامه و تحت الحنک نماز می­خوانیم، یک مستحب و زینت در نماز را ترک کردیم و چه رسد که بخواهد امام جماعت شود. امام جماعت شدن بدون عمامه و بدون تحت الحنک، رسم نبوده است. البته حرام نیست اما باید بگوییم که از مستحبات است.

اگر کسی بدون عمامه و بدون انداختن تحت الحنک نماز بخواند ترک مستحبی کرده است. فرقی هم نمی­کند بین کسی که در کوچه عمامه داشته باشد یا نه. لذا افرادی که مقیدند در وقت نماز عمامه­ با تحت الحنکی می­اندازند. مثلا مرحوم حاج آقا رحیم ارباب «رحمة­الله­علیه» انصافاً آدم مقید و مؤدب و با وفایی بود و چون استاد ایشان عمامه نداشت، ایشان هم عمامه نگذاشتند. اما موقعی که می­خواستند نماز بخوانند، شالی داشتند که به سر می­بستند و با عمامه و تحت الحنک نماز می­خواندند.

همه ما و مخصوصا ما طلبه­ها باید در نماز حضور قلبی هم از نظر دل و هم از نظر رفتار و هم از نظر کردار داشته باشیم. در خانه باشد یا در غیر خانه باشد.

سوم چیزی که مهمتر از این دو است، اینکه بدون عبا نماز نخوانند. در عمامه روایت داریم و در تحت الحنک هم روایت داریم اما راجع به عبا، تأکید فراوان شده و حتی فرمودند سزاوار نیست کسی بدون عبا نماز بخواند.

روایت 2 از باب 53 از لباس مصلّی، وسائل الشیعه، جلد 4، صفحه452:

صحیحه عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِيهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ اَلرَّجُلِ هَلْ يَصْلُحُ لَهُ أَنْ يَؤُمَّ فِي سَرَاوِيلَ وَ قَلَنْسُوَةٍ؟ قَالَ: لاَ يَصْلُحُ.

بزرگان مثل صاحب جواهر و مرحوم سید و مثل اینها از این فهمیدند یعنی نماز بدون عبا. حضرت فرمودند صلاح نیست این کار بشود. یعنی کار مؤدبی در ساحت قدس خدا نیست.

روایت 1 از باب 53 از لباس مصلّی، وسائل الشیعه، جلد 4، صفحه452:

صحیحه عن سلیمان بن خالد قال : سألت أبا عبدالله (علیه السلام)  عن رجل أمّ قوماً فی قمیص لیس علیه رداء؟ قال: لا ینبغی ذلک.

هر دو روایت دالّ بر وجوب نیست بلکه دالّ بر استحباب است، اما با جمله لا یصلح و لاینبغی، که بعضی این جملات را در جاهای دیگر حمل بر وجوب کردند و علی کل حالٍ اگر در خانه نماز می­خوانیم باید ادب را مراعات کنیم. در جای خلوت و با سجاده و با عبا و عمامه و با حضور قلب بخوانیم و اگر با مردم باشد، به طریق اولی، هم ظاهر را مراعات کردیم و هم باطن را.

آخرین از آنها چیزیست که اختلاف بود بین ما و صاحب عروه.

صاحب عروه احتیاط مستحبی می­کردند و ما نه تنها در نماز بلکه در غیر نماز هم واجب می­دانستیم و اینکه پوشاندن مرد برای مردها و زن برای زنها به غیر از زن و شوهر برای یکدیگر و آن هم در غیر نماز. پوشاندن عورتین واجب است اما «من السرّه الی الرکبة» را مرحوم سید مستحب دانستند و ما سه چهار جا صحبت کردیم و گفتیم مستحب نیست بلکه واجب است که مرد در میان مردها لنگ داشته باشد، مانند حمامهای عمومی سابق. زن هم لنگ داشته باشد. و اگر فقط پوشاندن عورتین بود، او را آدم بی شخصیتی حساب می­کردند.

مرحوم سید در اینجا تکرار کردند که پوشاندن عورتین واجب است و اما در سه چهار جا فرمودند «من السرّه الی الرکبة» مستحب است. حتی کراهتش را هم نفرمودند و ما گفتیم پوشاندن عورتین، من السرّه الی الرکبة است و روایت هم آوردیم و روایت دلالت داشت که مرد در مقابل مرد ولو پسر در مقابل پدر، واجب است از ناف تا زانو را بپوشاند و زن هم برای زن باید بپوشاند. و به عبارت دیگر همینطور که سابقا مشهور بود که هر دو لنگ داشتند، ما می­گوییم واجب است که این لنگ در مقابل نامحرم باشد. البته زن برای شوهر و شوهر برای زن استثناست و اما اگر بخواهد با آن نماز بخواند این استثنا هم نیست و پوشاندن من السرّه الی الرکبة واجب است و اما مرحوم سید و مشهور در محشین بر عروه گفتند عورتین پوشیدن باشد، کفایت می­کند، چه در نماز و چه در غیر نماز.

و اما چیزهایی که در غیر نماز مکروه یا مستحب است.

مرحوم سیّد شصت مورد را تبعا از صاحب جواهر مورد عنایت داشتند اما چون ان قلت قلت و بحت نداشته، یا گفتند و رد شدند و یا گفتند و روایت نقل کردند و یا گفتند و دلیل شهرت آوردند و بالاخره از مسئله گذشتند و سی و چهار چیز در مکروهات لباس و تقریبا چهارده تا درباره مستحبات نماز و بیست مورد هم درباره مکروهات و مستحبات لباس غیرمصلی گفتند. یعنی لباس‌هایی که ما می­پوشیم و در میان مردم و حتی در میان بچه­ها و خانواده­ها هست، باید مراعات شود.

یکی از چیزهایی که درباره آن خیلی سفارش شده و الحمدلله هنوز هم از مُد نیفتاده، انگشتر خاتم در دست راست و در انگشت کوچک است. در روایات داریم که نماز را هفتاد برابر می­کند و در غیر نماز روایت داریم که حافظ است. حتی روایت داریم که امام صادق دیدند کسی را به زور می­برند و کسی را فرستادند که ببیند چه خبر است. برگشت و گفت مظلوم است و او را گرفتند و می­برند. فرمودند اگر انگشتر خاتم در دستش بود، خدا به واسطه این انگشتر خاتم او را حفظ می­کرد. لذا مرحوم سید هم در اینجا می­فرمایند در نماز مستحب است و موجب حفظ و سلامتی انسان در غیر نماز است.

چیزی که بزرگان روی آن خیلی مواظبت داشتند و من از همۀ شما تقاضا دارم مواظبت بزرگان را مراعات کنید، اینست که در میان مردم نظیف باشید. همۀ شما می­دانید که پیغمبر اکرم وقتی می­خواستند از خانه بیرون بیایند، خودشان را نظیف می­کردند و در آینه یا آب نگاه می­کردند. عایشه اعتراض می­کرد و می­گفت مگر مرد هم باید زینت کند. پیغمبر فرمودند انسان باید در میان مردم نظیف باشد و این احترامی به مردم است. اما بعضی اوقات برای ما طلبه­ها واجب است.

بزرگان، مقیدند که لباس گران قیمت نپوشند. اما مقیدند که این لباسی که گران قیمت نیست، پاک و پاکیزه و با نظافت باشد. پیراهن آنها، قبای آنها گرانقیمت نباشد اما چرکین هم نباشد. جمله «النظافة من الإیمان» خوب است و بزرگان هم روایت را نقل کردند و تمسک به روایت هم شده که انسان باید در میان مردم نظیف و اصلاح کرده باشد و در میان مردم ژولیده نباشد.

تاریخ می­گوید وقتی امیرالمؤمنین «سلام­الله­علیه» به کوفه آمدند و گردشی کردند و وارد مسجد شدند و دیدند عده­ای ژولیده دور هم نشستند. امیرالمؤمنین فرمودند اینها چه کسانی هستند؟ خودشان گفتند ما رجال الحق هستیم. ما آدمهای قانعی هستیم. اگر کسی چیزی به ما داد، می­خوریم و اگر چیزی ندادند، گرسنه می­مانیم و صبر می­کنیم. امیرالمؤمنین «سلام­الله­علیه» فرمودند سگها نیز چنین هستند و بعد اینها را با تازیانه بیرون کردند و فرمودند از ژولیدگی بیرون بیایید و به دنبال کار بروید. مرد آنست که کار کند. اگر خود وزن و بچه احتیاج دارد صرف کند و اگر خود و زن و بچه احتیاج ندارد، به ضعفا و فقرا و درماندگان کمک کند.

به خصوص ما طلبه­ها باید نظیف باشیم و مخصوصاً مواظب باشیم که همینطور که رسم پیغمبر اکرم این بود که عطر می­زدند و از خانه بیرون می­آمدند. علی کل حال یکی از صفات پیغمبر اکرم همین بود. حال بعضیها عرق پایشان بو می­دهد و با همان جوراب کثیف و عرق پا به مسجد می­آیند و مردم را اذیت می­کند و اگر امام جماعت باشد از چشم مردم می­افتد و ما باید«النظافة من الإیمان» را در همه چیز مراعات کنیم. البته لازم نیست لباس نو بپوشیم. مثلاً حضرت امام «رضوان­الله­تعالی­علیه» خیلی مقید بودند که با نظافت باشند و لباسشان اینطور نباشد که گرانقیمت باشد. من ده دوازده سال به درس امام رفتند، همیشه دو تا قبا داشتند که می­پوشیدند و در زمستان هم یک لباده داشتند و من عوض کردن اینها را ندیدم. اما آنچه دیدم و مرحوم آقا مصطفی «رضوان­الله­تعالی­علیه» می­گفتند پدرم خیلی مقید است، این بود که نظافت را رعایت می­کردند.

همه باید نظافت داشته باشند اما برای ما طلبه­ها واجب است.

و صلّی الله علی محمد و آل محمد