تولد و دوران کودکی

مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی آقای حاج شیخ حسین مظاهری، در سال 1312 هجری شمسی در «تیران»، یکی از شهرستان‌های استان اصفهان و در خانواده‌ای مذهبی و روحانی و دوستدار خاندان پیامبر گرامی اسلام«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» پا به عرصۀ وجود نهادند. تقیّد به شریعت و کوشش برای انجام واجبات و ترک محرمات الهی از ویژگی های برجستۀ خانوادۀ آیت‌الله العظمی مظاهری به ویژه والد ایشان، مرحوم حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ حسن مظاهری بود که این مسأله، سهم به‌سزایی در رشد و تعالی روحی ایشان و علاقه‌مندی معظّم‌له در حوزۀ علمیه داشت.

 

دوران تحصیل

آیت‌الله العظمی مظاهری، با پایان دادن به تحصیلات غیر حوزوی، در سال 1326هجری‌شمسی، برای تحصیل علوم دینی، وارد حوزۀ علمیۀ اصفهان شدند. حوزۀ علمیۀ اصفهان در دوره‌های قبل، به‌ویژه در عصر صفوی، با ظهور عالمانی برجسته و سترگ و بر پایی جلسات علمی درخشش فراوان داشت. در دوره‌ای که آیت‌الله العظمی مظاهری به تحصیلات حوزوی روی آورده بود، حوزۀ اصفهان اگر چه درخشش پیشین را نداشت؛ امّا همچنان از استادان بزرگ و حوزه‌های بحث و درس خالی نبود. معظّم‌له در ابتدا به مدرسۀ مسجدسید اصفهان، که مقبرۀ مرحوم سیّد شفتی نیز در آنجاست، وارد شده و مشغول به تحصیل شدند. آیت‌الله العظمی مظاهری دروس دورۀ ادبیات و نیز بخشی از دورۀ سطح را در اصفهان، در نزد استادان بزرگ آن دیار، فرا گرفته و در سال 1330 هجری شمسی، به منظور تکمیل تحصیلات خود و بهره‌مندی از محضر استادان حوزۀ علمیۀ قم، به این حوزۀ سترگ پای نهادند و پس از پایان تحصیلات سطح عالیه، در درس خارج فقه و اصول اعاظم حوزۀ علمیۀ قم شرکت جسته و در کنار آن به فراگیری دروس فلسفه، همانند اسفار و شفا و نیز تفسیر و کلام پرداختند. معظّم‌له در طی این سال‌ها، از تدریس دروس حوزوی نیز غافل نمانده و از آغاز تحصیل، دروس فراگرفته را تدریس می‌کردند. ایشان، عوامل کامیابی خود در زمینه‌های علمی را انتخاب استادان و هم مباحثه‌های خوب، تلاش برای مانع نشدن امور دنیوی در تحصیل، منظم بودن و تقویت دروس پایه می‌دانند.

 

اساتید

آیت‌الله العظمی مظاهری، با ورود به حوزۀ علمیۀ اصفهان دروس ادبیات را خدمت دو عالم ادیب، مرحوم حاج آقا جمال خوانساری و حاج آقا احمد مقدس فراگرفته و دروس سطح را نزد حضرات آیات خادمی، فیاض، طیب، ادیب و مدرس و منظومۀ حاجی سبزواری را در محضر مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمود مفید آموختند. با ورود به حوزۀ علمیۀ قم، کتاب مکاسب و کفایة‌الاصول را نزد مرحوم آیت‌الله حاج شیخ عبدالجواد جبل عاملی و مرحوم آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی و مرحوم آیت‌الله مجاهدی و مرحوم آیت‌الله حاج شیخ مرتضی حائری و مرحوم آیت‌الله سید محمد باقر سلطانی«قدّس‌سرّهم» خواندند و آنگاه پیش از هشت سال در دروس خارج فقه حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی و ده سال در دروس خارج فقه و اصول حضرت امام خمینی«قدّس‌سرّه» و بیش از دوازده سال در دروس خارج فقه و اصول آیت‌الله العظمی محقق داماد«قدّس‌سرّه» حاضر گشتند. همچنین اسفار ملاصدرا، شفای بوعلی سینا و دروس تفسیری و اعتقادی را نزد علامۀ طباطبائی«قدّس‌سرّه» فراگرفتند.

 

فعالیتهای علمی و فرهنگی

حضرت آیت‌الله العظمی مظاهری، در سال‌های زندگی پربرکت خود خدمات علمی، فرهنگی و اجتماعی فراوانی را به انجام رسانیده‌اند که تا هم اکنون نیز ادامه دارد. از جمله خدمات معظّم‌له که تحوّل بزرگی در حوزه‌های علمیه ایجاد کرد، اهتمام ویژه به درس اخلاق و پرورش روحیۀ معنوی فضلاء و طلاب جوان بود. ایشان پیش از انقلاب با اصرار و استقبال فضلاء و طلاب، درس اخلاق خود را ابتدا در مدرسۀ فیضیۀ قم آغاز کردند و متجاوز از پنجاه و پنج سال به طور مداوم در قم و اصفهان و بعضی شهرهای دیگر ادامه یافت. از این رهگذر، شاگردان و طلاب فاضلی به مکتب شیعه تقدیم شده است. آیت‌الله العظمی مظاهری در امر سامان دادن به حوزه‌های علمیه نیز در پیش و پس از انقلاب خدمات شایانی داشته‌اند. از جمله، در پیش از انقلاب، در تنظیم و تدوین برنامه‌های علمی و آموزشی موسّسۀ در راه حق شرکت جستند که برکات بسیار عظیمی را به همراه داشت. در سال 1374 هجری شمسی نیز با هجرت ایشان از حوزۀ علمیۀ قم به شهر اصفهان، حوزۀ علمیۀ اصفهان استقلال یافت. در دورۀ حضور معظّم‌له در اصفهان نیز خدمات فراوانی به آن حوزۀ کهن ارزانی گشته که از جمله می‌توان به تأسیس«مرکز مدیریت حوزۀ علمیه اصفهان»، «مرکز آموزش‌های تخصصی حوزۀ علمیه اصفهان»، «مرکزمشاورۀ حوزۀ علمیۀ اصفهان»، «مرکز خدمات حوزۀ علمیۀ اصفهان با بخش‌های مختلف بیمه، مسکن، قرضالحسنه، دفتر تعاون و ...»، «مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزۀ علمیۀ اصفهان» و نیز «مرکز رسیدگی به امور مساجد استان اصفهان» اشاره کرد.

 

تدریس و تألیف

آیت‌‌الله العظمی مظاهری سالیان بسیاری در حوزه‌های علمیه علاوه بر دروس اخلاق به تدریس دروس مختلف فقهی، اصولی، فلسفی، اقتصادی و. . . پرداخته‌اند. ایشان چندین بار، شرح منظومه، نهایةالحکمة و بخش‌هائی از اسفار اربعه را تدریس نموده و از سال 1356 تا کنون به تدریس دروس خارج فقه و اصول اشتغال دارند. معظّم‌له طی این سال‌ها بسیاری از ابواب فقهی همانند طهارة، صلوة، صوم، خمس، زکوة، حجّ، امربه معروف و نهی از منکر، نکاح،‌ طلاق، اعتکاف،‌ بیع، اجاره، مضاربه، شرکت، ضمان، حواله، کفالت، صلح، حجر، قرض، فلس، قضا، شهادات، حدود و تعزیرات،‌ قصاص، دیات، ولایت فقیه و. . . و همچنین بیش از پنج دوره کامل مباحث علم اصول فقه و یک دوره مبحث قواعد فقهیه را در حوزۀ علمیۀ قم و اصفهان تدریس فرموده‌اند. معظّم‌له در ضمن تدریس از تألیف و پژوهش نیز غافل نبوده و کتاب‌های فراوانی را به میراث مکتوب شیعه افزوده‌اند.

فهرست آثار و تألیفات منتشر شده آیت‌‌الله العظمی مظاهری، بدین شرح است:

 

قرآن کریم

1- معارف اسلام در سورۀ یس

2- معاد در قرآن

3- تفسیر تربیتی قرآن کریم(در دست انتشار)

 

فقه

4- الحاشیة علی العروة الوثقی

5- رسالۀ توضیح المسائل(احکام، اخلاق، اعتقادات)

6- فقه الولایة و الحکومة الإسلامیه(تقریرات درس خارج فقه ولایت فقیه معظم‌له در 3 جلد)

7- مناسک حج

8- استفتائات حجّ و عمره

9- احکام عمره مفرده

10- عصارۀ دین

11- نکته هایی پیرامون ولایت فقیه و حکومت دینی

12- 70 نکتۀ فقهی و اخلاقی مورد احتیاج در حجّ و عمره

 

اصول فقه

13- عوائد الاصول الصّغیر

14- عوائد القواعد الفقهیه

 

رجال

15- الثقاة الأخیار من رواة الأخبار(موسوعۀ رجالیون ثقه)»، مشتمل بر یک مدخل و سه باب

 

اعتقادات

16- الیوم الآخر

17- الإمامة و الولایة فی القرآن

18- برنامۀ زندگی

19- اسلام آیین رستگاری(شرح اصول و فروع دین اسلام)

20- معاد، سرنوشت جاودانۀ انسان

 

اخلاق

21- دراسات فی الاخلاق و شئون الحکمة العملیة(3جلد)

22- دانش اخلاق اسلامی(4 جلد)

23- جهاد با نفس(4 جلد)

24- حقّ‌النّاس

25- اخلاق در خانه

26- فضائل و رذائل اخلاقی

27- تربیت فرزند در اسلام

28- مشق اخلاق(دفتر اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم)

29- خانواده در اسلام

30- معرفت نفس(7 جلد)

31- ویژگی‌های معلّم خوب

32- راهکارهای عملی درمان وسواس

33- ارتباط عاطفی با خداوند

34- گزیدۀ دانش اخلاق اسلامی

35- اخلاقیات العلاقة الزوجیة

36- اخلاق و جوان(2 جلد)

37- اخلاق در اداره

38- فرماندهی در اسلام

39- اخلاق و خودسازی در مکتب اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم»

40- صبر، کیمیای سعادت انسان

41- اخلاق در توحید

42- حریم‌های اخلاق در آئینه احکام

43- راز عروج

44- اخلاق فرماندهی

45- اعتکاف، سلوک منتظران

46- روزه، سلوک پرهیزکاران

47- در ساحل سپیده اخلاص

48- حج، سلوک خدایاجون

49- جبهه و جهاد اکبر

50- نماز، نجوای مؤمنان

51 - کاوشی نو در اخلاق اسلامی

52- محدودۀ پرواز انسان

53- حدیث اهل نظر

54- به سوی حق

55- پرسش و پاسخ: سیمای زن در اسلام

56- پرسش و پاسخ: ازدواج و خانواده

57- پرسش و پاسخ: پرسش‌های جوانان

58- عوامل کنترل غرائز در زندگی انسان

59- آفتاب پرهیزکاری

60- پیام‌های رحمت و مغفرت

61- فلسفۀ دعا

62- مرزبان اخلاق

 

عرفان

63- اسرار حج

64- سیر و سلوک؛ مقدّمه

65- سیر و سلوک؛ یقظه(بیداری)

66- سیر و سلوک؛ توبه

67- سیر و سلوک؛ تقوا

68- سیر و سلوک؛ تخلیه(پیراستن)

[انتشار شرح سایر منازل سیر و سلوک تا منزل هفتم در دست اقدام است.]

 

حدیث

69- شرح و تفسیر دعای کمیل

70- شرح و تفسیر دعای سحر

71- شرح و تفسیر مناجات شعبانیه

72- شرح و تفسیر دعای عهد

73- الحکومة الاسلامیة فی احادیث الشیعة الامامیة

اقتصاد اسلامی

74- احکام اقتصادی در مورد زمین

75- مقایسه بین سیستم اقتصادی(3 جلد)

76- التوازن الاسلامی بین الدنیا و الآخرة

 

تاریخ و سیره

77- زندگانی چهارده معصوم«سلام‌الله‌علیهم»

78- تجلّی حق(نگرشی اخلاقی بر فضائل و سیرۀ پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله»)

79- مظهر حق(نگرشی اخلاقی بر فضائل و سیرۀ امیرالمومنین«سلام‌الله‌علیه»)

80- اندیشه‌های ناب؛ دفتر اول: سیرۀ و فضائل حضرت زهراء «سلام‌الله‌علیها»

81- اندیشه‌های ناب؛ دفتر سوّم: فضائل و قیام امام حسین«سلام‌الله‌علیه»

 

نرم‌افزارهای منتشر شده

اخلاق

1- نرم‌افزار خورشید معرفت(حاوی 120 ساعت صوت از دروس اخلاق معظّم‌له)

2- نرم‌افزار صفای دل، دفتر اوّل(حاوی 100 ساعت صوت از دروس اخلاق معظّم‌له)

3- نرم‌افزار صفای دل، دفتر دوّم(حاوی 70 ساعت صوت از دروس اخلاق معظّم‌له و متن برخی از کتب اخلاق)

4- نرم‌افزار تهذیب نفس، شامل دروس اخلاق معظم‌له به صورت صوتی

5- نرم‌افزار ازدواج و خانواده، شامل سلسله مباحث اخلاقی معظم‌له در زمینه ازدواج و خانواده(حاوی120 سخنرانی صوتی)

6- عاشورا، معلّم اخلاق

7- اخلاق از دیدگاه قرآن و عترت(تبیین فضائل و رذائل اخلاقی)

8- ره توشه حج(بیانات اخلاقی پیرامون حج و عمره)

9- عوامل سقوط انسان

10- فضیلت‌های فراموش شده

11- حقّ‌النّاس از دیگاه قرآن و عترت

12- اخلاق کسب و کار

13- نرم‌افزار شرح اخلاقی چهل حدیث

14- نرم‌افزار موانع سقوط انسان

15- نرم‌افزار عقل و علم، دو عامل سعادت انسان

16- نرم‌افزار معاد، سرنوشت جاودانه انسان

17- نرم‌افزار صبر، کیمیای سعادت انسان

 

تاریخ وسیره

18- نرم‌افزار تجلّی حقّ(بیانات پیرامون شخصیت و سیرۀ پیامبر اعظم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله»)

19- نرم‌افزار تجلی کوثر(بیانات پیرامون شخصیت و سیره حضرت زهرا «سلام‌الله‌علیها»)

20- نرم‌افزار مظهر حق(بیانات پیرامون فضائل و سیرۀ امیرالمؤمنین علی«سلام‌الله‌علیه»)

 

تفسیر قرآن کریم

21- نرم‌افزار انسان در قرآن

22- تقسیر اخلاقی قرآن کریم(جزء اول)

23- تفسیر اخلاقی سورۀ مبارکۀ لقمان

 

مهدویت

24- نرم‌افزار مهر پنهان، دفتر اول(سلسله مباحث مهدویت)

25- ‌نرم‌افزار مهر پنهان ، دفتر دوم(سلسله مباحث مهدویت)

 

فقه

26- رسالۀ توضیح المسائل

27- نرم‌افزار کتاب الاجاره، صوت و متن 99 جلسه از دروس خارج فقه

28- نرم‌افزار کتاب المضاربه، صوت و متن 59 جلسه از دروس خارج فقه

29- نرم‌افزار کتاب الضّمان، صوت و متن42 جلسه از دروس خارج فقه

30- نرم‌افزار کتاب الحواله، صوت و متن 21 جلسه از دروس خارج فقه

31- نرم‌افزار کتاب الکفالة، صوت و متن 11 جلسه از دروس خارج فقه

32- نرم‌افزار کتاب الصلح، صوت و متن 24 جلسه از دروس خارج فقه

33- نرم‌افزار کتاب الحجر، صوت و متن 36 جلسه از دروس خارج فقه

34- نرم‌افزار کتاب القرض، صوت و متن41جلسه از دروس خارج فقه

35- نرم‌افزار کتاب الفلس، صوت و متن 32 جلسه از دروس خارج فقه

36- نرم‌افزار کتاب الشرکة، صوت و متن 13جلسه از دروس خارج فقه

37- نرم‌افزار کتاب القضاء، صوت و متن 147جلسه از دروس خارج فقه

38- نرم‌افزار کتاب الشّهادات، صوت و متن 86 جلسه از دروس خارج فقه

39- نرم‌افزار کتاب الحدود و التّعزیرات، صوت و متن 117 جلسه از دروس خارج فقه

40- نرم‌افزار کتاب القصاص، صوت و متن 88 جلسه از دروس خارج فقه

41- نرم‌افزار کتاب الدیات، صوت و متن 101 جلسه از دروس خارج فقه

42- نرم‌افزار کتاب الطّهاره، صوت و متن 512 جلسه از دروس خارج فقه

43- نرم‌افزار کتاب النّکاح، صوت و متن 244 جلسه از دروس خارج فقه

44- نرم‌افزار کتاب الطّلاق به ضمیمۀ مباحث خلع و مبارات، صوت و متن 81 جلسه از دروس خارج فقه

45- نرم‌افزار کتاب الحج، صوت و متن 244 جلسه از دروس خارج فقه

 

دروس خارج اصول

46- نرم‌افزار اصول الفقه؛ دفتر اوّل: مباحث الفاظ(صوت و متن کامل 264 جلسه از دروس خارج اصول)

47- نرم‌افزار اصول الفقه؛ دفتر دوّم: مباحث عقلیه(صوت و متن کامل 365 جلسه از دروس خارج)

48- نرم‌افزار اصول الفقه؛ دفتر سوّم: قواعد فقهیّه(صوت و متن کامل 307 جلسه از دروس خارج اصول)

 

کتابخانۀ دیجیتال

49- مجموعه آثار

 

همچنین آیت‌الله العظمی مظاهری در زمینه‌های دیگر اسلامی نیز تحقیقات و کتب فراوانی نگاشته‌اند که تاکنون به چاپ نرسیده است که از آن جمله می‌توان به تقریرات فقه و اصول اساتیدشان، کتب و رساله‌های متعدّد فقهی و اصولی، کتاب ولایة الفقیه، دورۀ کامل اصول فقه، رسالةٌ فی العرفان، رسالة فی المعاد، المالکیة فی الاسلام و ... اشاره کرد.